Tại sao một số nền văn hoá, người ta viết từ lề trái sang phải của tờ giấy. Một số nền văn hoá khác lại viết từ phải sang trái?

  1. Văn hóa

Từ khóa: 

văn hóa

Ngoài viết từ trên xuống dưới như có bạn đã đề cập, ta còn có viết thay đổi chiều, tức là chiều trái sang phải (dextroverse) và phải sang trái (sinistroverse) đổi thay phiên nhau - boustrophedon. Và kiểu này được dùng thời cổ đại trong vài ngôn ngữ mà có dùng bảng chữ cái Hy-La, ví dụ tiếng Rasna (Etruscan), hay chính tiếng Hy Lạp và Latinh luôn. XIN ĐỌC THÊM CẬP NHẬT CHO CÂU TRẢ LỜI CỦA MÌNH Ở DƯỚI (tháng 1, 2022)

https://cdn.noron.vn/2021/12/08/textlapis-1638929507_1024.jpg

Và nếu không phải trong các văn bản, thì ta vẫn thấy trên các đồ vật như gương Rasna hay các bình Hy Lạp, chữ được viết cả 2 chiều.

https://cdn.noron.vn/2021/12/08/323670698815554-1638929607_1024.png

Ghi chú trên hình trên là mình thêm vào. Những từ viết bằng chữ Hy Lạp kia là tên 3 vị thần này bằng tiếng Rasna, viết theo quy ước của mình.

https://cdn.noron.vn/2021/12/08/tumblrpitr97yvo61s779mh500-1638929829_1024.jpg

mình không thực sự có câu trả lời cho câu hỏi vì sao. Nhưng trong những trường hợp mình kể trên, họ đều dần chuyển qua chiều trái qua phải (dextroverse). Một trong những lý do đó là do người La Mã bắt đầu đồng nhất cách viết qua phải. Và người La Mã thì dần thống trị hết bán đảo Ý (và lan rộng hơn nữa), nên họ có tầm ảnh hưởng và quyền lực chính trị, kinh tế, v.v. Từ đó mọi người theo luôn. Đầu tiên người Rasna những nơi mà có tầm ảnh hưởng của La Mã nhiều nhất đồng loạt chuyển qua chiều viết đó, rồi dần dần chuyển qua dùng tiếng Latinh luôn, mất gốc luôn:'(

CẬP NHẬT THÁNG 1 NĂM 2022: Đây là bài phân tích mới của mình để giải thích vì sao chữ Rasna viết từ phải sang trái

Trả lời

Ngoài viết từ trên xuống dưới như có bạn đã đề cập, ta còn có viết thay đổi chiều, tức là chiều trái sang phải (dextroverse) và phải sang trái (sinistroverse) đổi thay phiên nhau - boustrophedon. Và kiểu này được dùng thời cổ đại trong vài ngôn ngữ mà có dùng bảng chữ cái Hy-La, ví dụ tiếng Rasna (Etruscan), hay chính tiếng Hy Lạp và Latinh luôn. XIN ĐỌC THÊM CẬP NHẬT CHO CÂU TRẢ LỜI CỦA MÌNH Ở DƯỚI (tháng 1, 2022)

https://cdn.noron.vn/2021/12/08/textlapis-1638929507_1024.jpg

Và nếu không phải trong các văn bản, thì ta vẫn thấy trên các đồ vật như gương Rasna hay các bình Hy Lạp, chữ được viết cả 2 chiều.

https://cdn.noron.vn/2021/12/08/323670698815554-1638929607_1024.png

Ghi chú trên hình trên là mình thêm vào. Những từ viết bằng chữ Hy Lạp kia là tên 3 vị thần này bằng tiếng Rasna, viết theo quy ước của mình.

https://cdn.noron.vn/2021/12/08/tumblrpitr97yvo61s779mh500-1638929829_1024.jpg

mình không thực sự có câu trả lời cho câu hỏi vì sao. Nhưng trong những trường hợp mình kể trên, họ đều dần chuyển qua chiều trái qua phải (dextroverse). Một trong những lý do đó là do người La Mã bắt đầu đồng nhất cách viết qua phải. Và người La Mã thì dần thống trị hết bán đảo Ý (và lan rộng hơn nữa), nên họ có tầm ảnh hưởng và quyền lực chính trị, kinh tế, v.v. Từ đó mọi người theo luôn. Đầu tiên người Rasna những nơi mà có tầm ảnh hưởng của La Mã nhiều nhất đồng loạt chuyển qua chiều viết đó, rồi dần dần chuyển qua dùng tiếng Latinh luôn, mất gốc luôn:'(

CẬP NHẬT THÁNG 1 NĂM 2022: Đây là bài phân tích mới của mình để giải thích vì sao chữ Rasna viết từ phải sang trái

Mình thấy có lẽ do chữ viết, vật liệu viết và có lẽ do trang phục nữa ảnh hưởng đến chữ viết.

Ở đây mình xét đến cách viết của phương Đông và phương Tây, ("phương giữa" là tiếng Arab thì chưa có ý tưởng gì). Điểm chung có lẽ là đều cầm viết bằng tay phải (do chỉ có vài % dân số thuận tay trái).

* Đối với phương tây, chữ viết là chữ tượng thanh, mỗi âm tiết gồm nhiều chữ cái hợp thành nên viết ngang sẽ dễ phân biệt từng từ. Chữ đc viết trên các loại giấy cói, da,... Nên viết từ trái sang phải sẽ tránh bị lem mực. (Mình thuận tay trái và có thể viết bằng tay trái (ko đc như tay phải đâu) nên hiểu việc này lắm). Nên phương Tây viết ngang từ trái sang phải.

* Phương Đông, chữ tượng hình, mỗi chữ là 1 âm tiết, nên trái phải trên dưới ko làm vấn đề.

- Ngày xưa chữ Hán lại đc viết trên thẻ tre (xem phim Tàu thời Chiến Quốc hay thấy), thẻ tre để dọc rồi cuốn ngang sẽ dễ mở ra để đọc hơn vì nhìn ngang nó dễ hơn nhìn dọc (chiều cao con người có hạn, đi ngang sang trái, sang phải thì mấy cũng đc), nên thẻ tre để dọc rồi cuống ngang sẽ dễ hơn và viết dọc theo thẻ 1 câu sẽ nằm cùng 1 thẻ, tốt hơn là viết ngang mỗi chữ ở mỗi thẻ rồi đứt dây thì cứ như đi tìm mật thư.

- Việc viết chữ cũng là vấn đề ở phương Đông, rất cầu kỳ về vẻ bên ngoài, cứ xem phim Tàu từ cổ đến cuối đời nhà Thanh, ai cũng quần dài áo rộng. Nên thiết nghĩ, muốn viết chữ cần 1 tay cầm bút và 1 tay cầm tay áo (để tránh dây mực ra, lem chữ). Mà như trên đã nói, thường cầm bút tay phải (quan niệm Á Đông lại rất khắc khe về tay trái) nên tay giữ áo là tay trái, đồng nghĩa vạt áo che trước mặt. Nếu viết từ trái sang, với vô tình vạt áo sẽ che mất những hàng chữ vừa viết. Nên viết từ phải sang là tối ưu hơn.

- Rút lại, vì chữ viết viết trên thẻ tre mà chữ Tàu viết dọc và có thể do trang phục mà ng Hán chọn viết từ phải sang rồi ảnh hưởng văn hóa lên các quốc gia lân cận.

* Hiện nay, thì có sự đan xen về cách viết, tiếng Hán có thể viết ngang từ trái sang phải như châu Âu, có lẽ là do ảnh hưởng bởi máy tính từ châu Âu, thiết kế và khổ giấy của Âu châu, cũng như các viết và trang phục của ng TQ cũng thay đổi.

* Còn cách viết chữ Arab là viết ngang từ phải sang, mình chưa ngâm cứu nên chưa có ý tưởng, đang nghỉ làm do dịch, nhỡ có ngâm cứu ra đc thì bổ sung sau.

Tôi không có ý định trả lời câu hỏi này, chỉ muốn bổ sung vào câu hỏi là thiếu một trường hợp: Viết từ trên xuống. Theo đó, các hình thức như sau:

  • Văn minh phương Tây, bắt nguồn từ Hy Lạp và La Mã: Viết từ trái sang phải, hết hàng thì di chuyển xuống dưới
  • Văn minh Arab Trung Đông: Viết từ phải sang trái, hết hàng thì xuống dưới
  • Văn minh phương Đông, bắt nguồn từ Trung Quốc: Viết từ trên xuống dưới, hết cột thì di chuyển sang trái.

Tuy nhiên, trong quá trình du nhập văn hóa, các nước phương Đông học theo cách viết của phương Tây (nhưng vẫn còn đan xen giữa 2 hình thức).

Còn lý do tại sao thì tôi không ý kiến.

Cái này là 1 vấn đề khó nha.Từ 7000 năm trước ngta đã viết từ trái sang phải r nha bạn. Chiều quay của trái đất cũng là quay từ trái sang phải ( Tây sang Đông ) đây kp là 1 sự trùng hợp ngẫu nhiên. Mà là 1 định luật hay quy luật của vũ trụ chi phối con người và sinh vật trên thế giới. Nếu bạn để ý kĩ hơn 1 chút thì còn rất nhiều sự vật sự việc trong đời sống con người cũng tuân theo quy luật này.

Câu này kiến thức nó ở tầm vũ trụ nếu bạn hiểu 1 cách sâu xa mà để trl thỏa đáng thì chỉ có các bậc hiền triết, minh triết. Trình độ của mình chỉ đến đây nên chỉ trl đc ntn thôi bạn.

Câu hỏi này cũng tương tự như câu hỏi tại sao có nước chạy xe bên phải, có nước chạy xe bên trái.

Tôi nghĩ là do người sáng tạo ra chữ viết đó cảm thấy dễ đọc và dễ viết hơn