Một thoáng Hoàng Sa

Mình thích đi thực tế theo cung đường của tiền nhân ngày trước. Như ngồi thuyền ra khơi trải nghiệm cảm giác của các đội Hoàng Sa và Bắc Hải thời Nguyễn chẳng hạn.

Hoàng Sa được khai thác từ thời chúa Nguyễn, chính thức sáp nhập vào Việt Nam năm 1816 khi vua Gia Long trực tiếp đi thuyền ra khơi tiếp quản. Còn Trường Sa?

Theo hiểu biết hiện tại của mình thì dưới thời phong kiến, các vua không phân biệt được Hoàng Sa và Trường Sa. Trong hình dung của họ, đó là một quần đảo duy nhất, trải dài khắp biển Đông, gọi là "Đại Trường Sa đảo" hay "Vạn lý Trường Sa". Nên khi Gia Long cắm cờ Hoàng Sa, ông cứ ngỡ đã... cắm xong hết rồi, mặc dù Trường Sa còn cách đó cả nghìn km về phương nam.

Thời nhà Nguyễn vẫn ghi:

"Vạn lý Trường Sa thuộc đảo Lý Sơn, tỉnh Quảng Ngãi. Đi thuyền theo hướng đông ra, chỉ ba ngày đêm đến nơi. Nước Việt Nam ta xưa kia thường chọn người đinh tráng ở hai đội An Hải và An Vĩnh đặt làm đội Hoàng Sa để thu lượm hải sản, mỗi năm cứ tháng 2 ra đi, tháng 8 trở về.

Bãi cát từ đông qua nam, nổi lên chìm xuống, kể hàng nghìn trăm dặm, trong đó có những vũng sâu thuyền tàu có thể đậu được. Trên bãi có sản xuất nước ngọt, chim biển phần nhiều không biết gọi tên gì. Có ngôi miếu cổ lợp ngói, có tấm biển khắc bốn chữ "Muôn dặm sóng yên", không rõ xây dựng từ đời nào. 

Quân lính ra đó thường mang các thứ cây quả phương Nam tới gieo trồng xung quanh miếu để ghi dấu vết. Từ ngày đội Hoàng Sa triệt bỏ, cho đến nay không còn ai qua lại chốn ấy nữa."