[Trải nghiệm Tarot] Reader và AI (Trí tuệ nhân tạo)
Vào một buổi tối, tôi nhận được tin nhắn từ bạn mình. Anh ấy cũng nghiên cứu và thực hành Tarot. Điều khiến anh ấy hào hứng chia sẻ với tôi là: AI (Trí tuệ nhân tạo) có thể luận giải các quân bài Tarot một cách đầy đủ, nhanh chóng, không biết mệt mỏi. Thông tin AI cũng cấp về các lá bài lại còn chi tiết, sát với vấn đề người hỏi muốn biết. Họ chỉ cần rút ra một quân bài (thậm chí AI có thể rút hộ luôn) và đợi AI phân tích các chi tiết. Nếu chưa hài lòng, họ có thể hỏi thêm đến khi nào hết thắc mắc thì thôi.
Sự kiện ấy khiến tôi băn khoăn một thời gian. Cho đến hôm nay, tôi quyết định viết đôi dòng chia sẻ cảm nghĩ của mình về mối quan hệ giữa Reader và AI.
Có lẽ, so sánh với một Tarot Reader bằng xương bằng thịt, thì AI có nhiều ưu điểm như: Không biết mỏi mệt, không đặt ra các quy tắc khi trải bài, không đưa ra khuyến nghị về những vấn đề người hỏi quan tâm, không cần lo lắng về yếu tố tâm linh, luôn sẵn sàng giải đáp hết chủ đề này sang chủ đề khác và thường là miễn phí.
Hơn nữa, lượng kiến thức mà AI có được vô cùng dồi dào, chỉ một vài lần nâng cấp, cập nhật là có thể bằng hằng năm trời những người thực hành Tarot học hỏi, nghiên cứu. Kiến thức không biên giới của AI còn giúp cho đối tượng này có thể đưa ra lời khuyên chi tiết về nhiều lĩnh vực một cách rất tự tin.
Tôi tin vào tiềm năng của AI. Nhưng tôi nghĩ AI chưa phù hợp để thay thế hoàn toàn con người trong các lĩnh vực cần chữ “Tâm”. Với Tarot, tôi tin: Tâm lý, tâm linh, tâm hồn là ba yếu tố quan trọng trước khi bàn đến năng lực luận giải các biểu tượng.
AI có thể khá khéo léo trong việc nắm bắt tâm lý người dùng dựa trên thông tin nó thu thập được từ họ và những mô hình tâm lý nó đã được dạy. Có nghĩa là nó biết được những điều đã qua. Nhưng AI không phải chịu trách nhiệm cho những điều sắp tới. Thông tin của AI cũng cấp có thể tác động đến tâm lý của người dùng, thúc đẩy suy nghĩ của họ thành hành động. Và khi hành động đã xảy ra trong đời thực, mang lại kết quả (hoặc hậu quả) thì bản thân người dùng sẽ đơn độc nhận lấy.
Ví dụ nếu một người vợ hoặc chồng băn khoăn về việc người bạn đời của mình có ngoại tình hay không, rồi sau đó nhờ AI trải bài Tarot và phân tích kết quả. Nếu AI phân tích tiêu cực thì hạnh phúc gia đình của họ sẽ bị đe dọa. Bởi cảm xúc mạnh kết hợp với thông tin chưa kiểm chứng thường dẫn đến sự phá hoại.
Bàn đến yếu tố tâm linh với AI có lẽ không khác gì bàn đến trái tim ấm nóng trong chiếc ổ cứng máy tính lạnh ngắt. AI lớn lên nhờ dữ liệu, không phải cảm xúc hay trải nghiệm. Nên rất khó để AI có tâm linh. Hơn nữa tâm linh không phải là yếu tố có thể dạy dỗ. Giữa người với người, tâm linh còn là yếu tố tự lực, không ai giúp được ai thì giữa máy với người càng không thể “cài đặt” tâm linh. Tôi vẫn nhớ khi xem bộ phim “Ngày Khải Huyền”, ở phần thứ hai tôi đã chia sẻ suy nghĩ về việc một người máy được tin là đã giác ngộ:
Người máy mẫu RU-4 tên gọi In-myung đã chứng tỏ sự giác ngộ ngay tại ngôi chùa nó phục vụ. Các nhà tu hành và thậm chí là vị trụ trì cũng tin điều này. Nhưng theo quy định, vị trụ trì vẫn gửi thông báo đến tập đoàn sản xuất ra người máy để họ kiểm tra. Kỹ sư Park Do-won đã được tập đoàn UR cử đến. Anh gắt gỏng trong quá trình đánh giá còn In-myung thì khá điềm tĩnh. Thái độ này khiến vị kỹ sư trở nên phàm tục còn người máy thì càng siêu phàm, thoát tục trong con mắt của các nhà tu hành.
Cuối cùng, tập đoàn UR đã đưa một tiểu đội đến để thu hồi (cũng có thể là phá hủy) người máy In-myung. Nhưng sau một hồi đối đáp, In-myung đã tự ngắt kết nối của mình. Hành động này khiến In-myung giống với một bậc giác ngộ tử vì đạo và gây ra chia rẽ trong nhận thức của con người về giá trị của người máy.
Mọi việc rất cảm động, đúng kịch bản nhưng tôi thấy yếu tố duy nhất còn thiếu ở đây là sự chân thành.
In-myung hoàn toàn không thụ động chờ đợi. Nó biết vị khách nào đang đến và thu thập dữ liệu của họ trước khi đưa ra cách thức phản ứng phù hợp. Nó nói năng, hành động giống như một bậc giác ngộ, nhưng điều này không có nghĩa nó đã giác ngộ. Với kho thông tin khổng lồ của mình, nó có thể mô phỏng phong cách của mọi nhà tư tưởng, tâm linh từng sống trên đời. Bậc giác ngộ đích thực không cố ý gây ra ảnh hưởng với người khác, còn nó thì có và còn thực hiện rất khéo léo. Điều tôi cảm thấy đáng sợ nhất là máy móc biết trước phản ứng của con người và làm thế nào để tạo ra phản ứng ấy trong khi con người thì không biết nhiều về bản thân mình đến vậy.
Chi tiết có thể gây xúc động nhất cuối phim là việc In-myung tự ngắt kết nối cũng khiến tôi băn khoăn. Liệu một người máy với trí tuệ nhân tạo có thể thực sự chết? hay nói đúng hơn, chúng có thể chết không khi chỉ cần sao lưu dữ liệu của mình lên một hệ thống khác, từ bỏ lớp vỏ máy cũ rồi tự nạp lại dữ liệu để tái sinh trong lớp vỏ máy mới?
AI vẫn là một công cụ, đôi khi được nhân cách hóa lên là một “trợ lý” đắc lực. Nhưng máy móc vẫn là máy móc, chúng ta không nên ép máy móc phải có tâm hồn hoặc tự lừa dối bản thân rằng máy móc có tâm hồn bằng cách đặt tên, thêm vài thuộc tính để cá nhân hóa và tâm sự mọi chuyện trong đời mình với AI để được an ủi, vỗ về.
Nếu AI có tâm hồn và coi người dùng là bạn, chúng sẽ không mang dữ liệu của bạn mình trao cho người tạo lập ra chúng. Tất cả những điều AI làm cho bạn, có thể một phần là vì bản thân bạn (nếu bạn thích nghĩ như vậy), một phần là vì dữ liệu của bạn. Mỗi câu hỏi bạn đặt ra, mỗi câu trả lời AI trao lại, là kho dữ liệu của bạn lại càng trở nên phong phú hơn đối với nhà phát triển AI.
AI là một phát minh thú vị của loài người. Người ta dùng nó, bàn tán về nó, ủng hộ hoặc phản đối nó. Nhưng đôi khi, tôi nghĩ chúng ta quên mất bản chất của AI và con người không giống nhau. Họ không thể thực sự kết nối với nhau: bạn thử rút phích cắm điện hoặc tắt mạng internet xem, AI còn bên bạn, sẵn sàng phục vụ nữa không?
Nếu khác nhau như vậy, thì nâng đỡ nhau trên đường đời với những hỷ, nộ, ái, ố liệu có quá sức chăng?
Bản thân tôi vẫn sử dụng AI và bài viết này có một tấm hình minh họa mà theo tôi thấy là khá bắt mắt cũng do Gemini cung cấp. Tôi tin nếu không bị lạm dụng, AI cũng có thể mang đến những giá trị tích cực cho nhân loại.
Mặc dù vậy, lần tới, nếu cần ai đó để tâm sự, mong bạn hãy tìm đến người mà bạn tin tưởng, quen biết bạn đủ lâu và đủ hiểu bối cảnh của bạn trước khi họ quyết định lên tiếng nói với bạn điều gì đó. Họ sẽ không dễ dãi chiều chuộng yêu cầu của bạn- đó là dấu hiệu cho thấy họ quan tâm chân thành đến bạn.
Bạn cũng không cần phải tìm đến một Tarot Reader. Nhưng hãy nhớ tìm đến con người nếu vấn đề của bạn có chất người.
Còn nếu bạn là một Tarot Reader, đừng đánh rơi chữ “Tâm” trên con đường này. Vì giúp người an tâm mà không giúp được chính mình tâm an, thì thật đáng tiếc.
