Lê Sỹ Tùng: là sản phẩm của sự cô lập xã hội, không chỉ là “một kẻ giết người”.
Đối tượng: Lê Sỹ Tùng (33 tuổi, quê Thanh Hóa)
Vụ án: Thảm sát 3 người trong 1 gia đình tại Đồng Nai – Cơ sở thu mua nông sản Thiên Hạnh
Thời điểm: Đêm rạng sáng 3/10/2025
1. DỮ KIỆN TỘI PHẠM (Crime Facts)
Thời gian phát hiện: sáng 3/10/2025.
Địa điểm: cơ sở thu mua nông sản Thiên Hạnh, xã Đắk Nhau, Đồng Nai.
Nạn nhân:
Ông Đỗ Duy Thiên (1978) – chủ cơ sở.
Bà Chu Hồng Hạnh (1977) – vợ.
Cháu Đỗ Tiến Th. (2014) – cháu ngoại.
Hiện trường:
3 người tử vong trong nhà riêng, có vết đạn ở vùng đầu.
Két sắt bị di chuyển hoặc phá.
Camera ghi hình nghi phạm đeo khẩu trang, đội mũ bảo hiểm, mang súng.
Không có dấu hiệu vật lộn mạnh — hành vi diễn ra nhanh và chính xác.
Tang vật thu giữ khi bắt nghi phạm:
1 khẩu súng (có giảm thanh, ống ngắm).
Túi đựng vỏ đạn.
52 triệu đồng.
Một số linh kiện chế tạo hoặc độ chế súng.
Lời khai ban đầu:
Tùng khai “thực hiện nhiệm vụ trong game”.
Hắn nói rằng khi bắn, có dùng túi hứng vỏ đạn để không để lại dấu vết.
Kết luận tạm thời của công an:
Hành vi có chủ đích, có chuẩn bị, không phải bộc phát.
Đang chờ giám định tâm thần hình sự.
2. ĐẶC ĐIỂM HÀNH VI (Behavioral Characteristics)
Mức độ chuẩn bị cao
Việc sử dụng súng có giảm thanh, mang túi hứng vỏ đạn cho thấy hiểu biết cơ bản về kỹ thuật tội phạm.
Hành vi xóa dấu vết cho thấy tư duy tổ chức — đây là loại tội phạm có tổ chức (organized offender), không phải tội phạm bột phát (disorganized).
Kiểm soát cảm xúc tốt trong hành động
Hắn ra tay nhanh, chính xác, không dao động cảm xúc, cho thấy sự lạnh lùng và vô cảm.
Không có dấu hiệu mất kiểm soát cơn giận hoặc hưng cảm; hành động giống như “thực hiện nhiệm vụ” – đúng như lời khai.
Hành động gợi ý rối loạn nhận thức
Việc nói “thực hiện nhiệm vụ trong game” là một dạng hoang tưởng hành động (mission delusion).
Đây là biểu hiện điển hình của rối loạn tâm thần phân liệt hoang tưởng (paranoid schizophrenia) hoặc ảo tưởng nhiệm vụ – thường thấy ở người trẻ, cô lập xã hội, nghiện game, hoặc bị stress tâm lý kéo dài.
3. ĐẶC ĐIỂM TÂM LÝ – XÃ HỘI (Psychological & Social Profile)
| Yếu tố | Phân tích |
|---|---|
| Tuổi | 33 tuổi — độ tuổi hành vi hình sự chín muồi, không còn là impulsive crime. |
| Giới tính | Nam — tỉ lệ gây án bạo lực cao hơn, đặc biệt với súng. |
| Nghề nghiệp/Kinh tế | Chưa rõ, nhưng có kiến thức sử dụng súng và vật liệu. Có thể từng làm nghề liên quan kỹ thuật hoặc quân sự dân sự. |
| Trình độ nhận thức | Cao hơn mức trung bình — có khả năng hiểu luật, hành vi logic, lên kế hoạch. |
| Đặc điểm tâm lý | Hướng nội, ám ảnh, có xu hướng sống cô lập. Khả năng cao có ảo tưởng vai trò anh hùng/nhiệm vụ, mất ranh giới giữa thực và ảo. |
| Quan hệ xã hội | Hạn chế, có thể ít bạn bè, có vấn đề trong tương tác xã hội, dễ rơi vào thế giới ảo. |
| Tình trạng tâm thần nghi ngờ | Rối loạn nhận thức, ảo tưởng kiểm soát (delusion of control). Cần giám định pháp y tâm thần. |
4. DỰ ĐOÁN NHÂN CÁCH & TIỀN SỬ (Personality & Background Prediction)
| Phân loại | Dấu hiệu dự đoán |
|---|---|
| Kiểu nhân cách tội phạm | Tội phạm có tổ chức pha rối loạn tâm thần — có logic hành động nhưng động cơ phi thực tế. |
| Tiền sử | Có thể từng có hành vi tự cô lập, nghiện game, ít giao tiếp, hoặc có biểu hiện rối loạn hành vi nhẹ trước đây. |
| Khuynh hướng tâm lý | Hoang tưởng bị điều khiển, tin vào “sứ mệnh” hoặc “nhiệm vụ đặc biệt”. |
| Cảm xúc khi gây án | Vô cảm, không căng thẳng, hành động như máy — thể hiện sự tách biệt cảm xúc (emotional detachment). |
| Sau khi gây án | Trốn chạy có kế hoạch, mang theo tiền – vẫn có bản năng sinh tồn và tư duy che giấu, không hoàn toàn mất kiểm soát. |
| Mức độ nguy hiểm xã hội | Rất cao — có thể tái phạm nếu không được điều trị tâm thần hoặc cách ly lâu dài. |
5. Bối cảnh xã hội Việt Nam 1992–2025: biến động dài hạn
Giai đoạn 1992–2000: Hậu “Đổi mới” và chuyển đổi xã hội nhanh
Việt Nam bước vào thời kỳ mở cửa mạnh, kinh tế thị trường hình thành, cấu trúc gia đình và giá trị truyền thống bị xáo trộn.
Các chuẩn mực đạo đức “tập thể – gia đình – cộng đồng” suy giảm dần, trong khi “cái tôi” cá nhân chưa được định hình lành mạnh.
→ Kết quả: hình thành thế hệ thanh niên cô lập, khó định vị bản thân, đặc biệt ở nông thôn – nơi giá trị truyền thống bị lung lay, nhưng lại không có chuẩn mới thay thế.
Giai đoạn 2000–2010: Mất cân bằng giới tính nghiêm trọng
Theo Tổng cục Dân số, từ 2000, tỉ lệ giới tính khi sinh tăng dần, đạt 112 bé trai/100 bé gái (năm 2010).
- Xuất khẩu cô dâu đặc biệt ở các tỉnh phía nam.
Một hệ quả là thế hệ sinh sau 1990, như Lê Sỹ Tùng (sinh 1992), trưởng thành trong môi trường thừa nam – thiếu nữ.
Hậu quả xã hội:
Cạnh tranh trong tình cảm, hôn nhân, và địa vị xã hội tăng cao.
Gia tăng hiện tượng độc thân, cô lập xã hội, nghiện Internet/game.
Một số nam giới phát triển rối loạn nhận thức bản ngã (identity disturbance) — không tìm được vai trò xã hội thật, dễ sa vào thế giới ảo.
→ Tâm lý “không có vị trí trong xã hội thật” là mảnh đất rất dễ phát sinh ảo tưởng nhiệm vụ, “anh hùng trong game”, “người được chọn” — tương tự mô hình hoang tưởng của Tùng.
Giai đoạn 2010–2020: Xã hội kỹ thuật số & cô lập tâm lý
Sự phổ cập smartphone, Internet, và game online khiến thế hệ trẻ chuyển trọng tâm từ quan hệ xã hội thực sang quan hệ ảo.
Việt Nam có hơn 25 triệu game thủ (theo Bộ TT&TT, 2018).
Game nhập vai (RPG, FPS) tạo cảm giác “thăng cấp, thực hiện nhiệm vụ, tiêu diệt mục tiêu” — kích thích dopamine và củng cố mô hình hành vi theo phần thưởng ảo (virtual reinforcement loop).
Nếu một cá nhân có sẵn rối loạn cảm xúc/cô lập xã hội, việc “nhập vai game” lâu ngày khiến họ mất ranh giới giữa thật và ảo.
→ Hành vi của Tùng – “thực hiện nhiệm vụ trong game” – là biểu hiện cực đoan của xu hướng này, khi ảo giác nhiệm vụ trộn lẫn với tư duy logic có tổ chức.
Giai đoạn 2020–2025: Khủng hoảng niềm tin & khan hiếm tương tác con người
Đại dịch COVID-19, thất nghiệp, stress xã hội, và mất kết nối cá nhân khiến nhiều người trẻ rơi vào trạng thái cô độc kéo dài (chronic isolation).
Việt Nam cũng ghi nhận tăng mạnh các ca rối loạn lo âu, trầm cảm, hoang tưởng nhẹ sau 2020.
Các nhóm dễ tổn thương nhất:
Nam giới độc thân, ít quan hệ xã hội, nghiện game/mạng, sống ở vùng nông thôn hoặc công nghiệp.
Chính là chân dung xã hội học của Lê Sỹ Tùng.
Mất cân bằng giới tính có phải là nguyên nhân trực tiếp?
Không phải nguyên nhân duy nhất, nhưng là một yếu tố nền tảng góp phần hình thành tâm lý lệch chuẩn.
Chuỗi tác động xã hội – tâm lý:
Mất cân bằng giới tính
→ Tỉ lệ nam độc thân cao
→ Cạnh tranh, cô lập, tự ti, thiếu gắn kết
→ Nghiện mạng, game, ảo tưởng kiểm soát
→ Rối loạn nhận thức (ảo tưởng nhiệm vụ)
→ Hành vi cực đoan có tổ chức
Như vậy, xã hội tạo “nền đất”, còn cá nhân (Tùng) là “hạt giống dễ tổn thương” — khi hai yếu tố gặp nhau, sẽ sinh ra hành vi tội phạm phi lý nhưng có tổ chức.
Hiện tượng xuất khẩu cô dâu bắt đầu sau 1992, bùng nổ giai đoạn 2000–2010, và vẫn đang tiếp diễn ở quy mô ổn định (~7.000–10.000 ca/năm).
Tác động lâu dài: làm mất cân bằng giới thực tế, gia tăng nhóm nam độc thân nghèo, và khuếch đại rủi ro xã hội trong 10–20 năm tiếp theo.
Nhiều nghiên cứu xã hội học chỉ ra rằng chính phủ đã không can thiệp đủ sớm và đủ sâu để ngăn hiện tượng này trong giai đoạn đầu (1995–2010).
Cụ thể:
Các cơ quan quản lý biết rõ tình trạng môi giới hôn nhân diễn ra công khai,
nhưng xử lý rất ít, coi đó là vấn đề “tự nguyện” của người dân.Các địa phương nghèo (Cần Thơ, Sóc Trăng, Bến Tre, Nghệ An...) còn coi hôn nhân với người nước ngoài như một cách “giải quyết việc làm” và “nguồn kiều hối”, dù không chính thức nói ra.
Nói cách khác:
Nhà nước không “ra lệnh” xuất khẩu cô dâu, nhưng cũng không ngăn cản mạnh mẽ khi điều đó mang lại kiều hối và giảm áp lực xã hội ở nông thôn.
3. Lợi ích ngầm: kiều hối và “ổn định xã hội nông thôn”
Từ 2000–2015, kiều hối từ Hàn Quốc và Đài Loan chiếm tỷ trọng không nhỏ trong dòng tiền gửi về Việt Nam — một phần đến từ phụ nữ kết hôn ở nước ngoài.
Chính quyền địa phương hưởng lợi gián tiếp vì:
Hộ gia đình có người “xuất ngoại” bớt nghèo,
Giảm tỷ lệ thất nghiệp nữ,
Ít đơn khiếu nại về thiếu việc làm.
→ Đây là một dạng chính sách phi chính thức: không nằm trên giấy, nhưng tồn tại trong thực tế hành chính.
Kết Luận
1. Hành vi của Lê Sỹ Tùng – theo các thông tin điều tra và phân tích ban đầu – cho thấy một sự rạn vỡ tâm lý kéo dài, hình thành bởi:
Cô lập xã hội: mất kết nối xã hội, thiếu bạn bè thực tế, sống trong môi trường kỹ thuật số nhiều.
Bức bối cảm xúc và định danh bản thân: không cảm thấy mình được công nhận trong xã hội hoặc trong gia đình.
Sự thiếu hụt gắn kết cảm xúc và giáo dục đạo đức xã hội: điều thường thấy trong môi trường đô thị hóa nhanh, nơi “giá trị truyền thống” suy giảm.
Tích tụ bất mãn, dẫn đến hành vi cực đoan: khi năng lực xử lý cảm xúc và xung đột cá nhân bị tê liệt, đối tượng có xu hướng bùng phát bạo lực.
2. Về bối cảnh xã hội
Hiện tượng này không thể tách khỏi bối cảnh cấu trúc xã hội Việt Nam từ sau 1990, với các yếu tố then chốt:
Mất cân bằng giới tính kéo dài (nam > nữ) → dẫn đến cảm giác bị loại trừ trong hôn nhân của nhiều nam giới, đặc biệt ở vùng nông thôn, trung lưu yếu.
Di cư lao động và xuất khẩu cô dâu → làm tăng khoảng trống hôn nhân trong nước, khiến nhiều đàn ông trẻ tuổi không lập được gia đình, dẫn đến trầm cảm, bạo lực, hoặc lệch chuẩn xã hội.
Cô lập kỹ thuật số → người trẻ và trung niên có xu hướng tìm “bản sắc” qua mạng, nhưng điều này không thay thế được sự đồng cảm thực tế.
Chênh lệch phát triển vùng miền → tạo cảm giác bất công xã hội, dẫn đến tâm lý bất mãn, có thể bị biến dạng thành hành vi bạo lực.
3. Mối quan hệ giữa “vụ việc Tùng” và “hiện tượng xã hội”
Lê Sỹ Tùng không phải là một cá nhân tội phạm đơn lẻ, mà là điển hình của một mô hình lệch chuẩn tâm lý hình thành trong bối cảnh xã hội mới:
Một cá nhân cô lập, bị đẩy ra ngoài vòng giao tiếp – kết hợp với khủng hoảng giá trị, bất ổn giới tính và ảnh hưởng của môi trường mạng – dẫn đến hành vi cực đoan không còn kiểm soát.
4. Dự báo và kết luận
Nếu xã hội Việt Nam không kịp thời tái cân bằng cấu trúc xã hội và giáo dục cảm xúc – giới tính, thì:
Các vụ bạo lực gia đình, giết người thân, hoặc tội phạm cô độc (lone offender) sẽ tăng dần sau 2025, nhất là trong nhóm nam giới 25–40 tuổi, thất nghiệp hoặc ly hôn.
Xuất khẩu cô dâu và mất cân bằng giới tính sẽ tiếp tục làm trầm trọng thêm sự cô lập cảm xúc và tâm lý thù ghét xã hội ở một nhóm nam giới.
Cần chính sách xã hội hóa trị liệu tâm lý, tăng kết nối cộng đồng, giáo dục cảm xúc và bình đẳng giới như một phần bắt buộc trong chiến lược an ninh xã hội.
